Back Benchers...

शनिवार - दप्तराविना शाळा

Seed Balls

वनसंपदा संपवण्यासाठी हजारो टोळ्या कार्यरत आहेत, तशाच वनसंपदा जगवण्यासाठी आणि निर्माण करण्यासाठी तितक्याच किंबहुना त्यापेक्षाही अधिक हात कार्यरत आहेत. मात्र, ज्या ठिकाणी रोपं लावायची किंवा बीजारोपण करायचं ती ठिकाणं रहिवाशी क्षेत्रापासून लांब असतात. करिअर, नोकरी, कुटुंब सोडून नियमित त्या ठिकाणी जाणं प्रत्येकाला शक्य होत नाही. त्यामुळे बहुतांश वृक्षारोपणाच्या चळवळी या नागरी वसाहतींच्या चौफेर मर्यादित राहिलेल्या दिसतात. समजा कुणी दूर अंतरावर जाऊन एखाद्या माळरानावर किंवा डोंगरावर बीजारोपण केलं किंवा रोपटी लावली तरीही त्यातल्या बहुतांश रोपांच्या नशिबी पुढचा पावसाळा नसतो. उन्हाळ्यात स्थानिकांना पिण्यासाठीही पाणी राहत नाही, अशा वातावरणात रोपांच्या वाट्याला घोटभर पाणी यावं, अशी अपेक्षा मृगजळासारखी ठरावी.

अशा प्रतिकूल परिस्थितीत वनीकरणाचा विचार रुजवायचा असेल तर त्यासाठीची पद्धतीही बदलावी लागणार आहे. त्याच अनुषंगाने गेल्या पाच वर्षांत बियांची रुजूवात करण्यासाठी ’सीड बॉल्स’ ही अत्यंत सोपी, स्वस्त आणि उपयुक्त संकल्पना वापरली जाते आहे.यात माती, शेणखताचा वापर करत गोळे बनवले जातात. त्यात जांभूळ, बोर, शिवण, आवळा, बकूळ, पांगारा, अमलताश, विलायती चिंच, फणस, आंबा अशा विविध झाडांच्या बिया खोवल्या जातात. हे सीड बॉल्स पावसाळ्यात त्यातल्या बिया आणि पर्यावरणासाठी अत्यंत पोषक ठरतात. बाहेर कडाक्याचं ऊन आणि तोंडावर आलेला पावसाळा असा हा काळ सीडबॉल्स बनवण्यासाठी सर्वोत्तम आहे. एकदा पावसाळा सुरू झाला की, तयार केलेले सीडबॉल्स घेऊन मोहीमेवर निघता येतं. हे गोळे निश्चित केलेल्या ठिकाणी दूरवरुन फेकून दिले तरीही चालतात. शेणमातीच्या मिश्रणामुळे ते फुटत नाहीत.

काही दिवसांआधी शाळेत Ignited Minds तर्फे आयोजित चर्चासत्रात Paper Seed Balls विषयी माहिती मिळाली. आज शनिवारी , दप्तराविना शाळेच्या दिवशी मुलांनी हसत-खेळत शंभरावर सीड बॉल्स तयार केलेत. आवरण या बियांना ऊब आणि ओलावा असं पोषक वातावरण मिळवून देत असतं. रुजताना फार कष्ट लागत नसल्याने, आलेली रोपं अधिक चांगली आणि वेगाने मोठी होतात.

https://youtube.com/shorts/x_ANy6V-KqY?feature=share

गणराज्य दिन - संविधान विशेष 

तालुका विज्ञान प्रदर्शन .. २ रा क्रमांक 
जिल्हा परिषद शाळा गो-हे बु॥

https://youtu.be/rnCFQvh2Ri8

 Visit to ISSER

 मागील वर्षी सुरु केलेल्या तुरिया लॅब मुळे अतिशय चांगला बदल मुलांमध्ये दिसून येतोय. STEM वर आधारित या प्रयोगशाळेत आता मुलांना विविध कलात्मक गोष्टी सुद्धा करायला मिळत आहेत.

तुरिया लॅब ही संकल्पना Ajay daa ने फार मनातून आणि तळमळीने सुरु केली आहे. अजय दा सध्या अमेरिकेत स्थायिक असून , ग्रामीण भागातील मुलांना विज्ञान अधिक कृतियुक्त पद्धतीने शिकता यावे यासाठी त्यांची धडपड आहे. ग्रामीण भागातील शाळांमध्ये छोटीशी प्रयोगशाळा असावी या हेतूने त्यांनी 'तुरिया लॅब ' ही संकल्पना पुढे आणली आहे.

मागील वर्षी माझ्या शाळेत सुरु केलेली प्रयोगशाळा विद्यार्थ्यांसाठी त्यांची आवडती जागा झालेली आहे.

तुरिया लॅब आता इतर शाळांमध्येही सुरु करावी या हेतूने आज आमचे प्रयोगशील मित्र राहुल जी वाघमारे यांच्या जिल्हा परिषद शाळा निगडे मोसे येथे प्रयोगशाळेची स्थापना आज करण्यात आली. एकमेकांच्या सहकार्याने आपण अनेक गोष्टी आत्मसात करू शकतो आणि याचीच ही सुरूवात आहे, असे म्हणायला हरकत नाही.

 मागच्या आठवड्यात शाळाबाह्य असणाऱ्या काही विदयार्थ्यांना आम्ही शाळेच्या मुख्य प्रवाहात आणू शकलो. आदिवासी समाजातील ही मुले आणि त्यांचे कुटुंब मुख्य समाजधारेतून वेगळे आहेत. ही मुले शाळेत टिकावी यासाठी सध्या प्रयत्न सुरु आहेत. आमचे मित्र नरेंद्र सर, अमर सर आणि सचिन सर यांनी आज पुढाकार घेऊन या मुलांना अनेक प्रकारचे शैक्षणिक साहित्य भेट म्हणून दिले. यांच्या शैक्षणिक प्रक्रियेत कुठलीही अडचण येऊ नये आणि यांचा शैक्षणिक प्रवास अविरत सुरु रहावा हीच अपेक्षा .

Last week we were able to bring some of the out-of-school students in mainstream. These tribal children and their families are separated from the mainstream society. Efforts are currently underway to ensure that these children stay in school. Our friends Narendra sir, Amar sir and Sachin sir took the initiative today and gifted many kinds of educational materials to these children. It is hoped that there should not be any problem in their educational process and that their educational journey continues uninterrupted.